คนคิดเก่งคือคนฉลาด หลายคนว่าแบบนั้น มันก็จริง แต่อะไรหล่ะที่ทำให้คนนั้นฉลาดกว่าคนอื่น
ความฉลาดเกินขึ้นได้หลายองค์ประกอบที่มาเกิดขึ้นร่วมกัน เช่น ความสามารถในการเชื่อมโยงเรื่องราวและความคิดเข้าด้วยกัน ความสามารถในการเรียกความทรงจำในสมองออกมาใช้งาน ความสามารถในการประมวลผลของเรื่องราวต่างๆ และนำมาตัดสินใจ แต่ทั้งหมดนี้ มีจุดร่วมกันอยู่อย่างหนึ่งที่ทำให้ความสามารถถูกดึงออกมาอย่างเต็มที่ คือการตั้งคำถาม
การตั้งคำถามที่ดี หรือการตั้งคำถามที่มีความแม่นยำจะช่วยเป็นไฟส่องทางให้เกิดคำตอบที่แม่นยำมากยิ่งขึ้น
เทคนิคการตั้งคำถามที่ดีคือ เราต้องมีวิธีการตั้งคำถามที่หลากหลาย ก้าวข้ามความเคยชินในการตั้งคำถามที่มักใช้คำว่า “ทำไม” การถามด้วยคำว่าทำไมเป็นการถามเพื่อหาสาเหตุของการเกิด เราใช้คำถามแบบนี้บ่อยมากเพราะเป็นการถามด้วยความอยากรู้อยากเห็น
ผิดหรือไม่ที่ถามด้วยทำไม จริงๆ ก็ไม่ได้ผิดอะไร เพราะถ้าเราได้รู้ที่มาของปัญหาที่เราอยากรู้ เราจะได้ไปแก้ไขที่ต้นกำเนิดของประเด็นได้
แต่ถ้าเราต้องการให้ได้ผลดีกว่านี้ เราก็แค่ ใช้คำถามที่หลากหลาย มีอะไรบ้าง ไปดูกัน
- อะไร เป็นการถามสถานะของปัจจุบัน
- อย่างไร เป็นการหาทางออกที่ต้องการไปในอนาคต
- เมื่อไหร่ เป็นการหาจุดเวลาของการกระทำ
- ใคร เป็นการหาผู้รับผิดชอบในเรื่องราวต่างๆ
- เพื่ออะไร เป็นการกำกับผลที่เราต้องการให้ชัดเจน และไม่หลงทาง
นอกจากนั้น รูปแบบของคำตอบที่คาดหวัง ก็สามารถตั้งคำถามเพื่อหาประเด็นใน 3 ระดับคือ
- ถามเพื่อเข้าใจเหตุการณ์
- ถามเพื่อนเข้าใจความคิด
- ถามเพื่อเข้าใจความรู้สึก
ดังนั้น คนที่คิดเก่ง จะใช้คำถามที่หลากหลายเป็นเครื่องมือนำทางความคิด ให้รู้ว่า ต่อไปต้องคิดอะไร ไม่คิดวน และสะเปะสะปะ ไปเรื่อย แต่ คิดให้ตรงประเด็น มีเป้าหมาย และหลากหลาย
เมื่อใช้คำถามบ่อยๆ จะฝึกให้สมองเชื่อมโยงความสามารถได้เก่งขึ้น บ่อยขึ้น และในที่สุด จะคิดเก่งขึ้น
ดร.นารา กิตติเมธีกุล